વિશ્વ માનસિક સ્વાસ્થ્ય દિવસ દર વર્ષે 10 ઓક્ટોબરે ઉજવવામાં આવે છે. આ દિવસની ઉજવણીનો હેતુ લોકોને માનસિક સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ વિશે જાગૃત કરવાનો છે.
આજે આ પ્રસંગે આપણે ડૉ. મીનાક્ષી જૈન, આસિસ્ટન્ટ પ્રોફેસર, મનોચિકિત્સા વિભાગ, અમૃતા હોસ્પિટલ, ફરીદાબાદ પાસેથી જાણીશું કે માનસિક રીતે સ્વસ્થ રહેવા માટે સારી ઊંઘ શા માટે જરૂરી છે?
માનસિક રીતે સ્વસ્થ રહેવા માટે ઊંઘ કેમ જરૂરી છે?
ડૉ. મીનાક્ષી જૈનના જણાવ્યા અનુસાર, સારી ઊંઘ ન લેવાથી ઘણા પ્રકારની માનસિક વિકૃતિઓ થઈ શકે છે, જે સ્થિતિને વધુ ખરાબ કરે છે, જેમાં ચિંતા, બાયપોલર ડિસઓર્ડર, ડિપ્રેશન, સ્કિઝોફ્રેનિયા વગેરેનો સમાવેશ થાય છે. જ્યારે આપણે ઊંઘીએ છીએ ત્યારે આપણી ચેતનાની સ્થિતિ બદલાય છે. શાંતિપૂર્ણ શારીરિક સ્થિતિમાં, મગજ એકદમ સક્રિય હોય છે, જે આપણી માનસિક સ્થિતિને સુધારવામાં મદદ કરે છે.
બ્રેઈન ઇમેજિંગ સ્ટડી અનુસાર, જ્યારે તમે સારી રીતે સૂઈ જાઓ છો, ત્યારે તમે ભાવનાત્મક રીતે વધુ સારું અનુભવો છો. વાસ્તવમાં, જ્યારે તમે સારી રીતે ઊંઘતા નથી, ત્યારે સાચી માહિતી તમારા મગજના તે ભાગ સુધી પહોંચતી નથી જે લાગણીઓને સંતુલિત કરે છે. આ કારણોસર, ખરાબ ઊંઘને કારણે તમારું માનસિક સ્વાસ્થ્ય પ્રભાવિત થાય છે. ચાલો જાણીએ ડૉ. મીનાક્ષી જૈન પાસેથી કેવી રીતે સારી ઊંઘ આવે છે.
- આરામદાયક વાતાવરણ-
સૂવા માટે હળવા કપડાં પહેરો. તમારા સ્નાયુઓને આરામ કરવા માટે સૂતા પહેલા સ્નાન કરવાનો પ્રયાસ કરો. રાત્રે સૂતી વખતે રૂમનું તાપમાન ઓછું રાખવું અને રૂમ સારી રીતે વેન્ટિલેટેડ છે તેની ખાતરી કરવાની પણ સલાહ આપવામાં આવે છે.
- ઊંઘ પર વાદળી પ્રકાશની અસર-
શરીર દ્વારા મેલાટોનિન ઉત્પાદનમાં વિક્ષેપ ટાળવા માટે ટીવી, કમ્પ્યુટર, મોબાઈલ વગેરે જેવા પ્રકાશ ઉત્સર્જન કરતા ઈલેક્ટ્રોનિક ઉપકરણોને સૂતા પહેલા બંધ કરી દેવા જોઈએ.
3.જીવનશૈલી –
સાંજના સમયે સખત કસરત, ભારે ખોરાક, કેફીન ધરાવતા આલ્કોહોલિક પીણા જેવા કે ઠંડા પીણા, કોફી વગેરે ટાળો.
- સારી ઊંઘ માટે સૂવાનું અને જાગવાનું શેડ્યૂલ બનાવો-
વ્યક્તિએ નિશ્ચિત સમયે પથારીમાં જવું જોઈએ અને નિશ્ચિત સમયે પથારીમાંથી ઉઠવું જોઈએ. તે આપણા શરીરને યોગ્ય રીતે કન્ડીશનીંગ કરવામાં અને આપણી સર્કેડિયન લયને સુધારવામાં મદદ કરે છે. રાત્રે ઊંઘની ગુણવત્તા સુધારવા માટે દિવસ દરમિયાન ઊંઘવાનું ટાળો.
5) સૂર્યપ્રકાશ –
દિવસ દરમિયાન સૂર્યપ્રકાશનો સંપર્ક ઊંઘના ચક્રને સુધારવામાં આશ્ચર્યજનક રીતે મદદરૂપ થઈ શકે છે. તે માત્ર અનિદ્રા પર જ અસર નથી દેખાડી શકે પણ મૂડને સુધારવાની અને ડિપ્રેશનના લક્ષણોને ઘટાડવાની ક્ષમતા પણ ધરાવે છે.
6) માનસિક સ્વાસ્થ્ય નિષ્ણાતનો સંપર્ક કરો-
ખરાબ ઊંઘને કારણે ઘણીવાર ડિપ્રેશન, ચિંતા વગેરે જેવી બીમારીઓ થાય છે. તેથી જો તમે ઊંઘ સુધારવા માટે તમારાથી બનતું બધું કરી રહ્યા હોવ, પરંતુ હજુ પણ ઊંઘ ન આવી રહી હોય, તો તમારી જાત પર
નોંધ: આ લેખ માં આપેલી તમામ માહિતી માત્ર જાણકારી નાં ઉદ્દેશ્ય થી આપવામાં આવી છે. સ્વાસ્થ્ય ને લગતી કોઈ પણ માહિતી નું પાલન કરતા પહેલા તમારા ડૉક્ટર ની સલાહ અવશ્ય લેવી.